Lịch sử cà phê Việt Nam – Quốc gia xuất khẩu Robusta lớn nhất thế giới nhưng Arabica lại là hạt cà phê xuất hiện đầu tiên!
Cà phê là một loại cây trồng quan trọng và đã trở thành một phần không thể thiếu của văn hóa và kinh tế Việt Nam. Với việc trở thành quốc gia xuất khẩu cà phê Robusta lớn nhất thế giới, ít ai ngờ rằng đất nước này lại có một lịch sử cà phê Arabica đầu tiên xuất hiện. Cuộc hành trình đầy thú vị và đôi khi gắn liền với những thăng trầm của ngành cà phê tại Việt Nam.
Lịch sử độc đáo của cà phê Arabica tại Việt Nam
Vào năm 1857, cây cà phê đầu tiên chính thức xuất hiện tại Việt Nam nhờ những nhà truyền giáo Pháp. Đó là giống cà phê Arabica, cũng được biết đến với tên gọi khoa học Coffea arabica.
Những nhà truyền giáo nơi đó đưa giống cà phê này vào Việt Nam đã nhận ra tiềm năng của nó trong việc trồng trọt tại các tỉnh phía Bắc như Ninh Bình, Thanh Hóa, Nghệ An và Hà Tĩnh. Từ các nhà thờ Công giáo, cây cà phê Arabica lan tỏa sang miền Trung và sau đó tới miền Nam, nơi mà nó đã tìm được nơi thích hợp để phát triển tại các tỉnh Tây Nguyên và Đông Nam Bộ.
Chặng đường khó khăn trong lịch sử cà phê Việt Nam
Mặc dù đã thấy được tiềm năng và lợi ích của việc trồng cà phê Arabica tại Việt Nam, nhưng thực tế đã không hề dễ dàng. Đầu tiên, điều kiện tự nhiên và khí hậu khắc nghiệt của một số khu vực khiến cà phê Arabica gặp nhiều khó khăn trong việc phát triển và sinh trưởng. Nhiệt độ và độ ẩm cao của miền Nam không thể phù hợp cho loại cây cà phê này, và do đó, giống Arabica phải dần chuyển dịch sang trồng ở miền Trung và miền Bắc, nơi có khí hậu mát mẻ hơn.
Vườn ươm cà phê ở Phú Thọ khoảng năm 1920-1929.
Ảnh: Manhhai – Flickr; bộ sưu tập của Bảo tàng Con người (Musée de l’Homme) – mã số: B-536-GG
Bên cạnh đó, sự cạnh tranh với cà phê Robusta cũng là một thách thức lớn cho cà phê Arabica. Cà phê Robusta, cũng biết đến với tên gọi khoa học Coffea canephora, thích nghi tốt với khí hậu nhiệt đới và đất đai của Việt Nam. Giống Robusta tạo ra năng suất cao và có chất lượng hạt cà phê mạnh mẽ, phù hợp với nhu cầu của thị trường. Do đó, sự phát triển của cà phê Arabica tại Việt Nam là một bài toán khó khăn.
Đồn điền cà phê ở miền Bắc những năm 1930
Ảnh: ManhHai – Flickr; L’Indochine, par Henri Gourdon (1876-1943) – Galilica
Lịch sử cà phê Việt Nam thế kỷ 17-18 cho thấy người Pháp sau khi du nhập cà phê từ Ả Rập đã phát minh ra lối pha chế bằng vợt (vải) sau đó là thêm sữa vào cà phê để có Café au lait – cà phê sữa như ngày nay.
Bước ngoặt vào những năm 1980 và 1990 của lịch sử cà phê Việt Nam
Ngành cà phê Việt Nam đã trải qua những thăng trầm trong quá trình phát triển, đặc biệt là trong những năm 1980 và 1990. Tuy nhiên, mọi thay đổi đã đến từ quyết tâm và những nỗ lực không ngừng nghỉ của người dân và chính phủ Việt Nam.
Năm 1986, lịch sử cà phê Việt Nam bước vào một giai đoạn đổi mới quan trọng. Hội nghị cà phê nhân dân lần thứ nhất đã diễn ra, và đánh dấu một sự chuyển đổi trong quản lý và phát triển ngành cà phê. Sự hỗ trợ từ các bộ ngành và chính phủ đã giúp ngành cà phê Việt Nam trở nên mạnh mẽ hơn, tập trung vào mở rộng diện tích trồng cà phê và tăng cường công nghệ chế biến cà phê. Lịch sử cà phê Việt Nam từ thời điểm đó dường như đã sang một chương mới.
>> Xem thêm về Lịch sử cà phê Thế giới
Quán cafe vỉa hè ngày đó
Sự gia tăng vượt bậc của cà phê Robusta
Ngành cà phê Việt Nam đã dần xoay chuyển trọng điểm từ cà phê Arabica sang cà phê Robusta. Trong những năm 1990, sản lượng cà phê Robusta tăng mạnh và Việt Nam đã trở thành quốc gia xuất khẩu cà phê Robusta lớn nhất thế giới. Với nền kinh tế phát triển đáng kể nhờ cà phê, đất nước này đã ghi nhận những thành tựu nổi bật và giảm tỷ lệ người nghèo từ 60% xuống dưới 10%.
Sự chuyển đổi này cũng đã tạo nên những biến đổi trong cảnh quan kinh tế và xã hội của các khu vực trồng cà phê. Nhiều hộ gia đình đã trở thành những nhà sản xuất cà phê thành công, và đóng góp của ngành cà phê trong xuất khẩu và tạo việc làm là không thể chối cãi.
Sự phát triển mới trong trồng cà phê Arabica
Mặc dù cà phê Robusta vẫn chiếm ưu thế tại Việt Nam, nhưng cà phê Arabica cũng đã tìm thấy cơ hội phát triển mới. Đầu những năm 2000, cà phê Arabica đã trở lại ánh sáng với những nỗ lực nghiên cứu và phát triển giống cây chống bệnh gỉ sắt Catimor. Giống cây này mang lại hy vọng mới cho cà phê Arabica ở Việt Nam, giúp nó có thể trồng và phát triển tốt hơn trong môi trường nhiệt đới và đất đai khắc nghiệt.
Điều này đã thúc đẩy sự phát triển của cà phê Arabica tại Việt Nam và đưa giống cây này trở lại cuộc đua cạnh tranh với cà phê Robusta. Được tận dụng những yếu tố thiên nhiên và đội ngũ nông dân tận tâm, cà phê Arabica tại Việt Nam ngày càng được công nhận và đánh giá cao về chất lượng và hương vị.
Cà phê vợt bắt đầu du nhập vào Sài Gòn vào đầu thế kỷ 20
Cà phê vợt bắt đầu du nhập vào Sài Gòn vào đầu thế kỷ 20
Tương lai phát triển của cà phê Việt Nam
Với việc trở thành quốc gia xuất khẩu cà phê Robusta hàng đầu thế giới và cùng lịch sử cà phê Arabica đầu tiên xuất hiện, Việt Nam đã xác lập vị thế mạnh mẽ trong ngành cà phê toàn cầu.
Tuy nhiên, thị trường cà phê Robusta đã phải đối mặt với nhiều thách thức và vướng mắc về chất lượng. Tuy cà phê Robusta thường được xem là loại cà phê chất lượng thấp so với cà phê Arabica, nhưng thực tế là Robusta cũng có tiềm năng để sản xuất cà phê chất lượng cao nếu những quy trình chế biến tốt nhất được áp dụng.
Vấn đề chính đối diện ngành cà phê Robusta là hệ thống giá thấp và không công bằng. Do được coi là loại cà phê chất lượng thấp, giá cà phê Robusta thường bị kìm hãm ở mặt sàn, dẫn đến việc nhà sản xuất không nhận được giá trị công bằng cho sản phẩm của mình. Điều này gây khó khăn cho người sản xuất khi muốn đầu tư vào chất lượng cao và quá trình chế biến tốt hơn.
Tuy nhiên, một số người rang chuyên nghiệp đã thử nghiệm và công nhận rằng cà phê Robusta cũng có thể cho ra sản phẩm chất lượng hảo hạng nếu áp dụng các kỹ thuật chế biến tốt nhất. Một trong những kỹ thuật quan trọng là chọn lựa và thu hái trái cà phê Robusta chín đều và đúng thời điểm. Chất lượng của cà phê Robusta phụ thuộc rất nhiều vào cách thu hái và chế biến trái cây cà phê.
Đẩy mạnh giá trị cà phê Việt Nam đặc biệt là dòng cà phê Robusta là mục tiêu lớn của các doanh nghiệp sản xuất cà phê trong nước trong đó có Virota Cafe
Để cải thiện tình hình cà phê Robusta, cần có sự thay đổi trong nhận thức của thị trường và người tiêu dùng. Quan điểm về cà phê Robusta cần được cập nhật để nhận ra rằng nó cũng có thể mang lại cà phê chất lượng cao và hương vị đặc biệt nếu được chế biến và sản xuất đúng cách. Việc thúc đẩy chất lượng và nâng cao giá trị cà phê Robusta sẽ giúp tạo ra một thị trường cà phê công bằng và bền vững cho cả người sản xuất và người tiêu dùng.
>> Follow fanpage Virota Cafe tại: Facebook fanpage Virota Cafe
>> Subcribe kênh youtube Virota Cafe tại: Virota Cafe channel
One Response